Het artikel
heet: ‘Hervorming aan hoofd en ledematen’. Het is geschreven door Hubert
Wolf, hoogleraar kerkgeschiedenis aan de universiteit van Münster, Duitsland en
is uit het Duits vertaald door Herman Simissen (hoofdredacteur van Streven). De
auteur behandelt de genezing van het kerkbestuur uit de impasse van zucht naar
macht en zijn kille bureaucratie.
De
eerste passage die mij trof handelt over paus Franciscus en meer bepaald over
zijn speech gegeven bij de Kerstontvangst voor de Romeinse curie op 22 december
2014. De paus gebruikte hierbij beeldspraak die gebaseerd is op een uit de
Bijbel genomen tekst van de apostel Paulus. Ik citeer de woorden vanuit Hubert Wolf’s
artikel: ‘Het is mooi, zich de Romeinse curie voor te stellen als een klein
model van de kerk, dat wil zeggen als een “lichaam”, dat er ernstig en
dagelijks naar streeft meer levend, gezonder, harmonischer en meer in zichzelf
en met Christus verenigd te zijn’(Wolf 2015, 918). De paus verwijst naar de
kerk als het mystieke lichaam van Christus met veel ledematen. Onmiddellijk
daarna, volgens het artikel, zette hij zijn speech verder met een woedende
strafrede waarin hij het kerkbestuur verweet dat ze lijdt aan ‘spirituele
Alzheimer’, ‘mentale verstarring’ en verzadigd is van ‘de terreur van de
roddel’. De kerkvader noemt in totaal 15 ziektes, die in de Roomse curie
heersen en ik citeer enkele ervan: kille bureaucratie, het streven naar macht
en wereldlijk bezit, schijnheiligheid en gebrek aan zelfkritiek. Hij dringt dus
aan op een grote hervorming en gezondmaking.
 |
| Paus Franciscus |
 |
| Paus Adrianus VI |
Hubert Wolf vermeld dat dit gebeuren ongekend is
in de geschiedenis van de kerk! Een tweede passage van het artikel dat mij
eveneens trof waren uitspraken van paus Adrianus VI (1522-1523). Deze man had
eveneens plannen om het het kerkorgaan te hervormen dat toen eveneens in zijn
totaliteit geperverteerd was. Ziehier een fragment uit zijn toespraak op de
Rijksdag in Neurenberg in januari 1523 vermeld in het artikel van Streven:
‘… dat wij ons iedere inspanning getroosten, opdat om te beginnen de curie,
waarmee alle kwaad begon, wordt hervormd … Daartoe voelen wij ons des te meer
verplicht, omdat de hele wereld een dergelijke hervorming hartstochtelijk
verlangt’.
Nu
voordat ik mijn reflectie verder zet wil ik echter eerst mijn persoonlijke
standplaats beschrijven met betrekking tot het christendom, ik kom dan later
terug op het artikel.
 |
| Boeddhisme |
Ik sta open voor iedere religie en ben dus geen
volgeling noch van het christendom of enige andere godsdienst. Bij het
boeddhisme heb ik echter een voedingsbodem ontdekt die mijn leven op spiritueel
vlak verrijkt heeft. Nu reken ik persoonlijk het boeddhisme niet bij de
religies, ik vond hier eerder een handleiding voor een levenswijze. Doch ben ik
van mening na enkele decennia van zelfstudie door mijn interesse aan het
bovenzinnelijke, dat men in de basis van alle religies een rode draad vindt,
die echter verscholen werd door ontstane structuren die werden en nog steeds
worden gevoed door strenge hiërarchie, regels en wetten en machtsgeilheid. Deze
rode draad is dat wij met het gebruik van geweld volledig verkeerd bezig zijn.
Daarmee wil ik eigenlijk aantonen dat iedere religie een handleiding bezit an
sich, maar ze is verborgen.
Hierbij
verwijs ik dan graag opnieuw naar de filosoof René Girard (1923-2015). Ik heb
deze unieke persoon reeds in mijn vorige blog berichten als onderwerp
besproken. Girard zegt bijvoorbeeld: ‘Het enige doel van religie is om de
herhaling van wederkerig geweld te vermijden’ bron: La violence et le Sacré.
 |
| René Girard |
De man is onlangs overleden en zou met het oog op
de voorbije bloedige gebeurtenissen in Parijs van vrijdag 13 november stellig
een reactie de wereld in gestuurd hebben die gefundeerd is op zijn hypothese.
Girard is iemand die in de Bijbel, zowel het Oude als het Nieuwe Testament en
al de bijhorende geschriften, een heel ander benadering en uitleg gevonden
heeft dan die tot dan toe aangenomen werd. Het zou te lang duren om deze
hypothese volledig uit de doeken te doen, maar ik doe een poging om wat mij van
toepassing lijkt in mijn bericht. Girard zag in Jezus een persoon die ons een
boodschap, een levenswijze kwam brengen die gebaseerd was op verdraagzaamheid,
naastenliefde en ja geweldloosheid. De toenmalige gemeenschap heeft echter deze
man van Nazareth met zijn rare ideeën en zijn ‘revolutionaire’ boodschap een
halt toegeroepen, men heeft door een steeds maar wederkerende mimetische
reactie hierop van hem een zondebok gemaakt, hij werd gekruisigd. Men heeft een
kans laten liggen om voor eens en altijd de weg te verlaten van moord en
geweld. Jezus gaf de mensheid toen een sleutel om een poort te openen naar een
betere wereld. Wat er dan vervolgens uit voortkwam dat was de toorn van God en
het uitspreken van de Dag Des Oordeels. Ook beweert Girard dat men dit
laatste verkeerd geïnterpreteerd heeft! Het is niet God maar wijzelf die een
Apocalyps op onze hals halen en de Dag Des Oordeels zal het moment zijn
waar we ofwel allen ten onder gaan door een massale zelfvernietiging ofwel
eindelijk tot het besef zullen komen dat het zo niet meer verder kan, met
andere woorden er moet iets fundamenteels veranderen! Ik geef U lezer
een belangrijke zin over deze situatie waarin aangegeven wordt dat we nog
steeds mogelijkheden hebben om het wiel van geweld tot stilstand te brengen:
‘Zij zijn niet wijs genoeg om af te zien van wederzijdse afschrikking noch
dwaas genoeg om het herroepelijke te ontketenen. We hebben dus met een
ingewikkelde overgangstoestand te maken: je kunt er evengoed verwijzingen in
zien naar al het menselijke gedrag in het verleden als naar de toekomst. Immers
ofwel de mensen gaan zich meer en meer oriënteren op geweldloosheid, of ze
zullen omkomen. Dat de huidige situatie nog een overgangskarakter heeft maakt
het mogelijk dat de mensen de gigantische problemen die door deze situatie
worden opgeworpen, omzeilen’(Girard 1978, 307). Ter informatie de tekst is
geschreven in 1978 en toen kwam het terrorisme en geweld ook al bijzonder veel
voor zij het in een andere gedaantes dan nu.
Laten we
terug naar het artikel refereren want de reactie van paus Franciscus is een
bewonderenswaardige actie, in die zin dat hij als leidende figuur van een
gigantische structuur, die duidelijk ongezond is, een positieve verandering wil
doorvoeren en wat belangrijk is hij geeft zijn gemeenschap hoop! Hij heeft iets
gezaaid in deze gemeenschap en doordat hij een wereldfiguur is heeft dit effect
op ons allemaal. Metaforisch uitgedrukt als ik een zonnebloemzaadje plant in
een bloempot gevuld met aarde en ik geef dit het nodige licht, warmte en water
dan heb ik grote hoop opdat die zaadje zal ontkiemen en uitgroeien naar een
mooie bloem en zulke simpele daad maakt mij gelukkig.
Paus
Adrianus VI is er uiteindelijk in de 16de eeuw niet in geslaagd om
een gezondmaking tot stand te brengen, doordat hij weinig steun vond. Maar paus
Franciscus heeft veel meer troeven in zijn handen want wat hij ook doet ‘the
whole world is watching’. Hij kan beroep doen op het razendsnelle internet
en de media. Uiteindelijk kan deze man ons misschien inspireren. Vergelijk
president Obama met zijn ‘it’s time for a change’ uitspraak. Hij
gaf en hopelijk geeft hij ons nog steeds hoop, weliswaar moet hij opboksen
tegen wat het verleden teweeg heeft gebracht. De paus zal het eveneens niet
gemakkelijk hebben met zijn positieve missie.
Dat er heden ten dage dringend nood is aan zulke
figuren die ons allen kunnen inspireren om het eens op een andere gezondere en
hopelijk geweldloze manier te proberen, spreekt voor zich! Dat dit niet op een
snel tempo zal gebeuren, is denk ik ook wel duidelijk.
Laat ik eindigen met
wijze woorden van Mark Twain:
 |
| Mark Twain |
‘The two most important days in your life are the
day you are born and the day you find out why’.
